Kwiecień to taki czas, gdy w naszych ogrodach, na działkach i łąkach zaczynają się pojawiać wszelkie chwasty i zioła. Dzisiaj o kolejnej roślinie, która jest naszym sprzymierzeńcen - Glistnik jaskółcze ziele
Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) to roślina, której nie da się pomylić z innymi dzikimi roślinami. Ma charakterystyczne, pierzasto klapowane liście, żółte kwiatki i pomarańczowy sok, który wycieka z przeciętej łodygi. Traktujemy go jak chwast, ale uwierzcie – to ziele kryje w sobie moc, której nie warto lekceważyć.
Glistnik w zielarstwie i fitoterapii
Od wieków glistnik stosowany był na dolegliwości skórne, problemy trawienne, a nawet do oczyszczania organizmu. Współczesna fitoterapia również się nim interesuje, a badania naukowe potwierdzają wiele z jego tradycyjnych zastosowań.
1. Działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne
Glistnik zawiera alkaloidy (m.in. chelidoninę, berberynę, sanguinarynę), które mają silne działanie przeciwdrobnoustrojowe. Badania pokazują, że ekstrakty z glistnika potrafią zahamować rozwój gronkowca złocistego, paciorkowców, a nawet niektórych wirusów, w tym brodawczaka ludzkiego (HPV).
2. Na kurzajki i brodawki
To najpopularniejsze zastosowanie ludowe. Sok z świeżego glistnika nanoszony bezpośrednio na kurzajkę, brodawkę czy włókniaka może przyczynić się do ich zaniku. Działa drażniąco na zmienioną tkankę i mobilizuje skórę do regeneracji.
3. Wsparcie dla wątroby i dróg żółciowych
Napary i nalewki z glistnika stosowano dawniej przy problemach trawiennych, bólach wątroby i kamicy żółciowej. Dzięki działaniu rozkurczowemu i żółciopędnemu wspomaga funkcje wątroby. Badania wskazują, że alkaloidy glistnika mają wpływ na poprawę przepływu żółci i zmniejszenie stanów zapalnych w obrębie przewodów żółciowych.
Uwaga! Glistnik zawiera substancje toksyczne – wewnętrznie może być stosowany tylko pod kontrolą specjalisty.
Wewnętrzne stosowanie glistnika – z umiarem i wiedzą
Choć glistnik może przynosić ulgę w dolegliwościach układu trawiennego, trzeba stosować go ostrożnie i zgodnie z zaleceniami doświadczonego fitoterapeuty. Nalewki, odwary i mikstury na bazie glistnika bywają stosowane przy skurczach jelit, niestrawności, wzdęciach, zaparciach i bólach wątroby.
Enzymy Bołotowa i ferment z glistnika
W medycynie ludowej Europy Wschodniej, zwłaszcza w tradycji rosyjskiej, popularne jest przygotowywanie tzw. enzymów według przepisu dr Władimira Bołotowa. Enzym z glistnika to rodzaj naturalnego fermentu, który wspiera mikrobiom jelitowy, wspomaga trawienie i oczyszczanie organizmu.
Jak przygotować enzym Bołotowa z glistnika?
1 szklanka świeżego, posiekanego glistnika (zebrany przed kwitnieniem)
3 litry przegotowanej, letniej wody
1 szklanka cukru lub miodu
1 łyżka śmietany naturalnej (lub serwatki)
Wodę z miodem i śmietaną mieszamy w dużym słoju, z wygotowanej gazy robimy zawiniątko, do którego dajemy glistnik i obciążenie w postaci kamyka, tak, by ziele było na dnie, przykrywamy słoik gazą i odstawiamy w ciepłe miejsce na 10–14 dni. Po około 10-14 dniach i lekkim sfermentowaniu odcedzamy i pijemy po 1–2 łyżki dziennie, maksymalnie przez 7–10 dni. Codziennie zaglądamy do słoika i zieramy powstający kożuch.
Uwaga: Ze względu na zawartość alkaloidów, nawet fermentowany glistnik należy stosować ostrożnie, najlepiej po konsultacji z fitoterapeutą.
Enzymy Bołotowa, w tym ferment z glistnika, są naturalnymi preparatami fermentacyjnymi, które wspomagają trawienie i mikrobiom jelitowy. Jednak u osób po usunięciu pęcherzyka żółciowego (cholecystektomii) sytuacja jest bardziej złożona.
Czy można pić enzymy Bołotowa po cholecystektomii?
Teoretycznie – tak, ale z wielką ostrożnością.
✅ Możliwe korzyści:
-
Enzymy fermentacyjne mogą wspierać trawienie i równoważyć mikroflorę, co bywa zaburzone po cholecystektomii.
-
Ferment z glistnika może łagodnie pobudzać wydzielanie żółci z wątroby i poprawiać jej odpływ przez przewody żółciowe, co może być korzystne.
⚠️ Zagrożenia i przeciwwskazania:
-
Glistnik zawiera alkaloidy (chelidonina, berberyna), które mogą działać drażniąco na wątrobę i układ żółciowy.
-
Po usunięciu woreczka żółciowego żółć spływa bezpośrednio do jelita cienkiego, a jej przepływ może być nieregularny – nadmierne pobudzanie żółciopędne może wywołać biegunki, nudności lub ból.
-
Enzymy Bołotowa zawierają też naturalne drożdże i bakterie kwasu mlekowego – przy nadwrażliwości układu pokarmowego mogą powodować niepożądane objawy.
🧠 Rekomendacja:
Jeśli chcesz stosować ferment z glistnika po usunięciu woreczka żółciowego:
-
Skonsultuj się z fitoterapeutą, szczególnie jeśli masz objawy jak wzdęcia, bóle brzucha, refluks.
-
Zacznij od bardzo małych dawek (np. 1 łyżeczka dziennie) i obserwuj reakcję organizmu.
-
Rozważ fermenty łagodniejsze (np. z ostropestu, mniszka, babki lancetowatej), które również wspierają trawienie i wątrobę, ale nie zawierają toksycznych alkaloidów.
Inne sposoby stosowania glistnika
1. Nalewka z glistnika
Nalewka alkoholowa (najczęściej 1:5 na alkoholu 40–60%) bywa stosowana przy nerwobólach, bezsenności, bólach miesiączkowych i problemach trawiennych. Stosuje się ją w mikrodawkach – po kilka kropli rozcieńczonych w wodzie.
2. Odwar z ziela
Odwar z suszonego glistnika można stosować jako płukankę do jamy ustnej (np. przy aftach i stanach zapalnych) lub jako kąpiel stóp przy grzybicy.
UWAGA Picie naparów z glistnika (Chelidonium majus) może być niebezpieczne dla zdrowia z powodu silnie działających alkaloidów (m.in. chelidoninę, sanguinarynę, berberynę), które mają właściwości przeciwwirusowe, bakteriobójcze, rozkurczowe i przeciwnowotworowe, ale również hepatotoksyczne – mogą uszkadzać wątrobę, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu lub przekroczeniu bezpiecznych dawek.
Potencjalne skutki uboczne:
uszkodzenie wątroby (nawet ostre zapalenie wątroby),
nudności, wymioty, bóle brzucha,
biegunka,
senność lub zawroty głowy,
reakcje alergiczne.
Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) to roślina o silnym działaniu farmakologicznym, ale również potencjalnie toksyczna, szczególnie dla wątroby. Istnieją udokumentowane przypadki uszkodzenia wątroby po jego stosowaniu — zarówno w formie nalewek, jak i naparów czy wyciągów.
Potencjalna hepatotoksyczność
Nie ma jednoznacznie określonej minimalnej dawki glistnika, która jest hepatotoksyczna, ponieważ:
-
działanie zależy od formy preparatu (napar, nalewka, ekstrakt standaryzowany),
-
od długości stosowania,
-
od indywidualnej wrażliwości organizmu (np. osoby z wcześniej uszkodzoną wątrobą są bardziej narażone),
-
oraz od zawartości alkaloidów w danej partii surowca.
Dawki uważane za stosunkowo bezpieczne (krótkotrwale!)
Zalecenia ziołolecznictwa tradycyjnego mówią o:
-
1–2 g suchego ziela na filiżankę wrzątku (ok. 200 ml),
-
parzyć pod przykryciem 10–15 minut,
-
pić maksymalnie 1–2 razy dziennie i nie dłużej niż 7 dni bez konsultacji lekarskiej.
Jednak nawet przy takich dawkach pojawiały się przypadki hepatotoksyczności, dlatego wiele fitoterapeutów zaleca stosowanie glistnika tylko zewnętrznie (np. w leczeniu brodawek) lub wewnętrznie tylko pod kontrolą specjalisty.
Przypadki toksyczności:
-
W literaturze medycznej opisano przypadki ostrego zapalenia wątroby po stosowaniu glistnika w dawkach rzędu 4–6 g dziennie przez kilka tygodni.
-
Objawy obejmowały: podwyższone transaminazy, bóle w prawym podżebrzu, żółtaczkę, osłabienie.
-
W większości przypadków po odstawieniu preparatu dochodziło do regeneracji wątroby.
Podsumowanie:
Nawet dawki rzędu 1–2 g suszu dziennie mogą u niektórych osób wywołać hepatotoksyczność, zwłaszcza przy dłuższym stosowaniu.
W aptekach, zielarniach i sklepach internetowych można znaleźć wiele produktów na jego bazie.
📌 Jakie preparaty z glistnikiem są dostępne na rynku?
1. Maści i płyny do stosowania zewnętrznego
Najpopularniejsze są preparaty przeznaczone do usuwania kurzajek, brodawek i modzeli. Glistnik działa przeciwwirusowo (szczególnie na wirusa HPV), a jego sok wykazuje silne działanie drażniące i cytotoksyczne wobec zmienionych tkanek. W sprzedaży można znaleźć:
-
płyny punktowe z wyciągiem z glistnika,
-
maści z dodatkiem innych ziół (np. nagietka, jaskółczego ziela i glistnika),
-
roll-ony na brodawki.
2. Suplementy diety w kapsułkach lub tabletkach
Niektóre suplementy zawierają ekstrakty z glistnika jako składnik wspomagający pracę układu trawiennego – stosowany przy skurczach żołądka, problemach z trzustką lub wątrobą. Zawartość glistnika w takich preparatach bywa niewielka i często jest łączona z innymi ziołami (np. ostropestem, karczochem, rumiankiem).
Uwaga: Przyjmowanie preparatów doustnych z glistnikiem powinno odbywać się pod kontrolą specjalisty, ze względu na ryzyko hepatotoksyczności (uszkodzenia wątroby).
3. Nalewki i krople ziołowe
Na rynku dostępne są również nalewki na bazie alkoholu zawierające glistnik. Tradycyjnie wykorzystywane były przy problemach z drogami żółciowymi, trawieniem oraz w walce z pasożytami. Obecnie ich stosowanie wewnętrzne wymaga dużej ostrożności i nie jest zalecane bez konsultacji lekarskiej.
4. Zioła do zaparzania i mieszanki ziołowe
W zielarniach można znaleźć susz z glistnika lub mieszanki, w których jest jednym z wielu składników. Stosuje się je czasem przy dolegliwościach trawiennych lub jako składnik kuracji oczyszczających.
Zalecenie: jeśli planujesz stosować glistnik wewnętrznie (np. jako napar na problemy żołądkowe, wątrobowe, pasożyty), lepiej wybierać inne, bezpieczniejsze zioła, lub skonsultować się z fitoterapeutą. Glistnik może być cenny, ale należy do roślin „z ostrzeżeniem”.
3. Maść lub olej z glistnika
Olejowy macerat z glistnika, przygotowany na ciepło lub zimno, można stosować miejscowo na brodawki, opryszczkę, łuszczycę i inne problemy skórne. Działa przeciwbakteryjnie, regenerująco i lekko znieczulająco.
4. Homeopatia
W homeopatii stosuje się preparat Chelidonium majus w leczeniu schorzeń wątroby, żółtaczki i bólu głowy pochodzenia wątrobowego. Dawkowanie ustala się indywidualnie.
🌿 Właściwości i zastosowanie glistnika według dr Różańskiego
1. Działanie farmakologiczne
Alkaloidy izochinolinowe zawarte w glistniku, takie jak chelidonina, sangwinaryna i chelerytryna, wykazują działanie:
- żółciopędne i żółciotwórcze, wspomagając pracę wątroby i dróg żółciowych ,
- rozkurczowe, łagodząc bóle brzucha i kolki ,
- przeciwwirusowe, co czyni glistnik pomocnym w terapii infekcji wirusowych ,
- uspokajające, działając podobnie do papaweryny i kodeiny .
2. Zastosowanie terapeutyczne
Choroby wątroby i dróg żółciowych: glistnik jest skuteczny w leczeniu zastojów żółci, kamicy żółciowej oraz kolki żółciowej.
Dolegliwości przewodu pokarmowego: stosowany w leczeniu wrzodów żołądka, hemoroidów oraz w terapii wspomagającej nowotworów .
Układ oddechowy: w połączeniu z innymi ziołami, glistnik łagodzi kaszel i objawy zapalenia krtani oraz gardła .
3. Formy stosowania
Macerat: przygotowany ze świeżej rośliny w proporcji 1:20 na wodzie lub płynie Ringera; stosować 25 ml trzy razy dziennie.
Nalewka: z świeżego surowca w proporcji 1:10 na 70% etanolu; dawkowanie 1 ml trzy razy dziennie w 100 ml wody .
4. Synergia z innymi ziołami
Glistnik wykazuje synergistyczne działanie w połączeniu z ziołami takimi jak: dymnica, siwiec, tymianek, cząber, macierzanka, płesznik, ślaz, prawoślaz, żywokost, kurkuma, rzepik, mniszek, boldyna, kocanka, szanta, karczoch, ostropest, dziurawiec, lebiodka .
⚠️ Środki ostrożności
Toksyczność: glistnik zawiera alkaloidy, które w nadmiarze mogą być toksyczne. Należy stosować go zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą specjalisty.
Przeciwwskazania: nie zaleca się stosowania glistnika u dzieci, kobiet w ciąży i karmiących oraz osób z chorobami wątroby bez konsultacji z lekarzem.
Glistnik w ogrodzie naturalnym
Choć często go wyrywacie jako chwast, glistnik ma też swoje ogrodnicze zalety:
1. Naturalny odstraszacz szkodników
Glistnik odstrasza mszyce, ślimaki i niektóre larwy owadów. Warto przygotować z niego gnojówkę lub wywar i opryskiwać narażone rośliny. To środek naturalny, a jednocześnie dość silny – stosujcie go z umiarem.
2. Roślina wskaźnikowa
Jeśli glistnik pojawia się masowo, to znak, że gleba jest bogata w azot, ale może być zaburzona mikrobiologicznie. Obecność glistnika wskazuje też na glebę żyzną, o odczynie zasadowym.
3. Dziki cień i osłona dla młodych siewek
W naturalnym ogrodzie, gdzie nie wszystko jest "pod linijkę", glistnik może służyć jako tymczasowa osłona dla młodych sadzonek. Daje cień, chroni glebę przed wysychaniem i może być ścinany i stosowany jako ściółka.
Jak zbierać i przechowywać glistnik?
Ziele zbierajcie najlepiej w kwietniu ,maju i czerwcu, przed lub na początku kwitnienia. Ścinajcie całe rośliny (rękawiczki obowiązkowe!) i suszcie w przewiewnym, cienistym miejscu. Można też przygotować nalewkę, gnojówkę lub wyciąg olejowy ze świeżego ziela.
Jak widzicie, Glistnik to nie tylko "chwast z podwórka", ale roślina lecznicza o potwierdzonym działaniu. Wymaga szacunku, bo jak wiele roślin trujących – może pomóc, ale i zaszkodzić, jeśli stosowany nieumiejętnie. W ogrodzie może być sprzymierzeńcem w walce ze szkodnikami i pomocnikiem w ochronie gleby.
Zachęcam was, by spojrzeć na glistnika łagodniejszym okiem. Być może następnym razem nie wyrwiecie go od razu, lecz zaprosicie do współpracy – z wzajemnością.
Przy opracowywaniu artykułu korzystałam z publikacji: "Phytotherapy Research" (2021), "Journal of Ethnopharmacology" (2018) oraz badań nad składnikami aktywnymi glistnika prowadzonych przez Uniwersytet w Lipsku.
Te informacje opierają się na sprawdzonych źródłach z zakresu zielarstwa, ogrodnictwa ekologicznego i tradycyjnych metod ochrony roślin. Poniżej znajdziesz źródła i uzasadnienie:
1. Skład chemiczny i działanie glistnika:
Glistnik zawiera alkaloidy izochinolinowe (chelidonina, sangwinaryna, berberyna), które mają działanie przeciwdrobnoustrojowe, owadobójcze i przeciwgrzybicze.
Te właściwości są dobrze opisane w zielarskiej literaturze naukowej i farmakognozji.
Źródło:
"Rośliny lecznicze i trujące" – A. Ożarowski, W. Jaroniewski
"Ziołolecznictwo – poradnik dla lekarzy" – Ożarowski, Lange
2. Gnojówki z roślin:
Gnojówki roślinne są szeroko stosowane w ekologicznym rolnictwie i ogrodnictwie biodynamicznym jako naturalne środki ochrony i nawozy.
Choć gnojówka z glistnika nie jest tak popularna jak np. z pokrzywy, to w literaturze ekologicznej wspomina się o jej zastosowaniu jako środka odstraszającego szkodniki i ograniczającego rozwój chorób grzybowych.
Źródło:
"Ekologiczne metody ochrony roślin" – Halina Kołodziejczyk
"Praktyczny poradnik biodynamiczny" – Maria Thun
Artykuły i broszury z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach
3. Allelopatia (wpływ roślin na inne):
Glistnik wykazuje działanie allelopatyczne, co jest potwierdzone w badaniach laboratoryjnych – ogranicza kiełkowanie niektórych nasion i wzrost chwastów.
Źródło:
Prace naukowe z zakresu biologii roślin i ekologii glebowej
Badania cytowane w czasopiśmie "Allelopathy Journal" i innych bazach naukowych
Komentarze
Prześlij komentarz
z uwagi na treści reklamowe zamieszczane w komentarzach włączone zostało moderowanie komentarzy. Za reklamy dziękujemy.